Οι άνθρωποι λένε ψέματα. Αυτό το ξέρουμε. Οι γονείς λένε μερικές φορές ψέματα στα παιδιά. Κι αυτό το ξέρουμε. Τι γίνεται όμως, μετά; Όταν λέμε ψέματα στα παιδιά, γίνονται κι εκείνα μετά μεγαλύτεροι ψεύτες;
Περιέργως, δεν είχε γίνει κάποια επίσημη έρευνα για αυτό το θέμα, μέχρις ότου η Τσέλσι Χέις, η φοιτήτρια ψυχολογίας από το University of California, San Diego, προσέγγισε την καθηγήτριά της Λέσλι Κάρβερ. Οι δυο τους δημοσίευσαν μία έρευνα στο Development Science υποστηρίζοντας ότι τα ψέματα των ενηλίκων έχουν επιπτώσεις.
«Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, αυτό είναι το πρώτο πείραμα που γίνεται και επιβεβαιώνει αυτό που τόσο καιρό υποπτευόμασταν. Ότι εάν ο γονέας λέει ψέματα, τότε επηρεάζεται η ειλικρίνεια του παιδιού» λέει η Κάρβερ.
Στην έρευνα συμμετείχαν 186 παιδιά ηλικίας 3 έως 7 ετών. Στα μισά από αυτά τα παιδιά, ένας επιστήμονας που συμμετείχε στο πείραμα τους είπε ένα ψέμα,. Τους είπε ότι στο διπλανό δωμάτιο «υπάρχει ένα τεράστιο μπολ με καραμέλες». Γρήγορα όμως, ομολόγησε στο εκάστοτε παιδί ότι αυτό ήταν ψέμα και πως του το είπε μόνο και μόνο για να παίξουν μαζί. Μετά είπαν σε άλλα παιδιά να συμμετάσχουν κι εκείνα στο παιχνίδι χωρίς να τους πουν τίποτα για τις καραμέλες.
Το παιχνίδι ζητούσε από τα παιδιά να αναγνωρίσουν ήχους και να τους ταιριάξουν με παιχνίδια, ζώα ή αντικείμενα που γνώριζαν. Κάποια στιγμή όμως, ο ήχος που ακούγεται είναι η Fur Elise του Μπετόβεν. Εκείνη ακριβώς την στιγμή, χτυπάει το τηλέφωνο του «εξεταστή» και του ζητούν να βγει έξω από το δωμάτιο. Εκείνος ζητά από τα παιδιά συγκεκριμένα να μην κρυφοκοιτάξουν για να δουν τι κρύβεται πίσω από την κλασική μουσική. Και αφήνει τα παιδιά στο δωμάτιο μόνα τους για περίπου 90 δευτερόλεπτα. Τι νομίζετε πως έγινε; Ποια νομίζετε πως παραβίασαν τους κανόνες; Ποια «έκλεψαν»;
Σωστά το μαντέψατε. Τα αποτελέσματα της έρευνας διαφέρουν ανάλογα την ηλικιακή ομάδα. Η πρώτη ομάδα είναι τα παιδιά 5 – 7 ετών και η δεύτερη τα μικρότερα παιδιά 3-5 ετών. Για την πρώτη ομάδα, η έρευνα καταλήγει ότι το 60% των παιδιών στα οποία νωρίτερα ο ενήλικας είχε πει ψέματα είχαν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να κρυφοκοιτάξουν. Από τα παιδιά που κρυφοκοίταξαν, το 60% είπαν ψέματα ότι δεν το έκαναν. Αντιθέτως, το 60% των παιδιών στα οποία ο ενήλικας δεν είχε πει πρωτύτερα ψέμα, δεν «έκλεψαν».
Το ερώτημα είναι «γιατί;». Ενδεχομένως τα παιδιά να μιμούνται τη συμπεριφορά των ενηλίκων. Μία ακόμη εξήγηση είναι πως αξιολογούν από τη συμπεριφορά των ενηλίκων πόσο σημαντική είναι η ειλικρίνεια. «Ίσως πάλι, τα παιδιά να μην ένιωσαν την ανάγκη να τηρήσουν την υπόσχεσή τους να πουν την αλήθεια σε κάποιον που ξέρουν ότι είναι ψεύτης» αναφέρει η έρευνα.
Για τη δεύτερη ομάδα των παιδιών προσχολικής ηλικίας, δεν είχε καμία σημασία. Σχεδόν όλα κρυφοκοίταξαν και μετά είπαν ψέματα. Ενδεχομένως γιατί σε αυτή την ηλικία τα παιδιά είναι ακόμη πολύ εγωκεντρικά και δεν έχουν αναπτύξει ακόμη εξελιγμένο τρόπο σκέψης.
«Η έρευνα δεν σχεδιάστηκε για να εξετάσει τις αιτίες, αλλά για να δείξει το φαινόμενο» εξηγεί η Κάρτερ, η οποία καλεί τους γονείς, αλλά και εκείνους που φροντίζουν τα παιδιά να μην τους λένε ψέματα. Αρκετοί ενήλικες σκοπίμως λένε ψέματα στα παιδιά. Για να πετύχουν τη συνεργασία των παιδιών ή για να ελέγξουν τα συναισθήματά τους (και κυρίως τις κρίσεις οργής). Μακροπρόθεσμα όμως, είναι μάλλον κακή ιδέα.
Σε παλαιότερη έρευνά τους, Κάρβερ και Χέις είχαν διαπιστώσει ότι οι περισσότεροι γονείς λένε ψέματα στα παιδιά τους ενώ παράλληλα πιστεύουν ότι η ειλικρίνεια είναι μία εξαιρετικά σημαντική ανθρώπινη αξία.
«Φαίνεται πως οι γονείς δεν πιστεύουν ότι τα ψέματα που λένε στα παιδιά τους θα επηρεάσουν την ειλικρίνεια του ίδιου του παιδιού. Η έρευνα αυτή όμως, διαψεύδει αυτή την εκτίμηση».
Πηγή: sciencedaily.com
