Με αφορμή το Α’ Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών (Φέρες 15-18 Αυγούστου 1994), Εκκλησιαστικοί, Πανεπιστημιακοί, Αυτοδιοικητικοί και Σωματειακοί Φορείς της Θράκης, υπέγραψαν διακήρυξη για την ίδρυση ενός Ιδρύματος με την επωνυμία «ΙΔΡΥΜΑ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΘΡΑΚΩΝ ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΚΟΣΜΟΣΩΤΗΡΑ» με έδρα την πόλη των Φερών (βυζαντινή Βήρα) Έβρου.
Στη συνέχεια, το Ίδρυμα, πήρε νομική μορφή και συστάθηκε το 1996 ως ΝΠΙΔ της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως (ΦΕΚ 538Β/05-7-1996) αλλά διαλύθηκε και καταργήθηκε το 2009 (ΦΕΚ 1964Β/10-9-2009) «λόγω αδυναμίας εκπληρώσεως των σκοπών του και επί μακρόν ανενεργού δράσεως αυτού».
Ακριβώς μετά από είκοσι χρόνια, το 2014, με εισήγηση του Δημάρχου κ. Ευάγγελου Λαμπάκη, στο Δημοτικό Συμβούλιο Αλεξανδρούπολης, πάρθηκε η αριθ. 762/2014 Απόφαση (ομόφωνη) του Δημοτικού Συμβουλίου για ίδρυση ‘ Ινστιτούτου Θρακικών Μελετών ’.
Για το ίδιο θέμα, πάρθηκαν στη συνέχεια και άλλες Αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Αλεξανδρούπολης (420/2015, 207/2016, 229/2016) που αφορούσαν, τη συνεργασία του Δήμου με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, τη διοικούσα επιτροπή του Ινστιτούτου κλπ, φθάνοντας στο Σάββατο 12 Νοεμβρίου 2016, όπου παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλου, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του Ινστιτούτου Θρακικών Μελετών στο ιστορικό κτίριο του Μύλου Μασούρα.
Με τα όσα μέχρι σήμερα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, και κατά την προσωπική μου εκτίμηση, δεν έχει καταστεί σαφές αν αυτό το Ινστιτούτο Θρακικών Μελετών λειτουργήσει, άτυπα ή με κάποια νομική μορφή.
Στην πρώτη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου ΑΜ-Θ, στην οποία παρίστατο με την ιδιότητα του Περιφερειάρχη, ο κ. Χρήστος Μέτιος
προβαίνοντας σε μία σειρά παρεμβάσεων, αναφέρθηκε και στο Ινστιτούτο Θρακικών Μελετών στην Αλεξανδρούπολη, εκφράζοντας την διαφωνία του για την μη συμμετοχή τόσο της Περιφέρειας όσο και λοιπών φορέων της περιοχής στην σύνθεση του Ινστιτούτου.
Με αφορμή όλα τα παραπάνω, επισημαίνω ότι η επίσημη αιτιολογία διάλυσης του ‘Ιδρύματος των απανταχού Θρακών Παναγία η Κοσμοσώτειρα’, ήταν η αδυναμία εκπληρώσεως των σκοπών του.
Κανένας δεν βρέθηκε να αναλύσει που οφειλόταν αυτή η αδυναμία ώστε να αποφευχθούν μελλοντικά λάθη. Προφανώς δεν οφειλόταν στην ονομασία. Το Ίδρυμα θα μπορούσε να είναι Κέντρο ή Ινστιτούτο ή Οργανισμός ή κάτι παρεμφερές. Το πρόβλημα δεν ήταν ούτε είναι η ονομασία.
Εκτιμώ, ότι το πρόβλημα έγκειται στο ότι, δεν μπορεί μια Ιερά Μητρόπολη της Θράκης ή ένας Δήμος της Θράκης (εν προκειμένω αναφέρομαι στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρούπολης και το Δήμο Αλεξανδρούπολης) να σηκώσουν όλο το ‘βάρος’ της Θράκης.
Αν το πρώτο εγχείρημα, με πρωτοβουλία της Ιεράς Μητροπόλεως Αλεξανδρουπόλεως και έδρα την πόλη των Φερών, δεν εκπλήρωσε τους σκοπούς του, την ίδια τύχη εκτιμώ ότι θα έχει και το δεύτερο, με την πρωτοβουλία του Δήμου Αλεξανδρούπολης και έδρα την Αλεξανδρούπολη. Όμως, χάθηκαν πάνω από δέκα χρόνια από το πρώτο εγχείρημα. Το πάθημα του πρώτου εγχειρήματος πρέπει να μας γίνει μάθημα. Θα είναι πολύ αργά αν χαθούν αλλά δέκα χρόνια με το δεύτερο.
Το «βάρος» της Θράκης, εκτιμώ ότι μπορεί να το σηκώσει μόνο το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το οποίο δεν είναι Πανεπιστήμιο μιας πόλης αλλά ολόκληρης της Θράκης.
Μπορεί δε, να το σηκώσει μέσα από το θεσμό των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων (Ε.Π.Ι) τα οποία λειτουργούν ως ΝΠΙΔ, με σκοπό την προαγωγή της επιστημολογικά εξειδικευμένης βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε προκαθορισμένα γνωστικά αντικείμενα ενός επιστημονικού κλάδου.
Επιπλέον, το Δ.Π.Θ έχει και το πλεονέκτημα ότι λειτουργεί σε αυτό, από το 2000, το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών, ένα διεπιστημονικό Τμήμα, κατ’ εξοχήν αρμόδιο και ειδικό για το θέμα μας.
Με τη συνδρομή όλων των Φορέων και από τους τρεις νομούς της Θράκης, και με τη συμβολή του νέου Περιφερειάρχη, το Δ.Π.Θ θα εκπληρώσει τους σκοπούς και τους στόχους του Θρακικού Ελληνισμού, που ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1994, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν εκπληρωθεί.
Αλεξανδρούπολη 20 Νοεμβρίου 2016 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
