Πράσινη Δίκαιη Μετάβαση : Μέσα και σκοποί της αλλαγής μοντέλου, πεδίο σύγκρουσης Συντήρησης και Προόδου

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα με πλανητικές επιπτώσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στη σύγχρονη εποχή είναι η εντατικοποίηση της κλιματικής κρίσης ως αποτέλεσμα του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα παρουσιάζουν έξαρση τα τελευταία χρόνια. Η ανάπτυξη και η πρόοδος είναι βιώσιμες μόνο όταν διασφαλίζονται και ανανεώνονται τα φυσικά θεμέλια της ζωής με δίκαιο τρόπο και όταν το παρόν δεν υποθηκεύει το μέλλον.

Το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής δεν γνωρίζει σύνορα. Οι εκπομπές αερίων σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη επηρεάζουν τον κόσμο ποικιλοτρόπως. Πρόκειται λοιπόν για ένα πρόβλημα το οποίο απαιτεί συντονισμένες λύσεις σε διεθνές επίπεδο, αλλά και διεθνή συνεργασία με ανάθεση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων στον ΟΗΕ. Κυρίως απαιτείται η συνειδητοποίηση ότι η ληστρική εκμετάλλευση της φύσης δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Η κλιματική αλλαγή κάνει μη ανανεώσιμα τα αποθέματα νερού, κάνει πιο εύθραυστη τη διατροφική επάρκεια, διαφοροποιεί την αγροτική παραγωγή, αυξάνει την ενεργειακή κατανάλωση, πυκνώνει τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα, τόσο σε συχνότητα όσο και σε ένταση (τα βιώσαμε πρόσφατα στον Έβρο με ένα νεκρό) και δημιουργεί τους περιβαλλοντικούς πλέον πρόσφυγες και μετανάστες.

Αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας για τον 21o αιώνα. Είναι μια πιο ταξικά φορτισμένη μεταβολή, η οποία μπορεί να συντρίψει τους φτωχούς και να τους κάνει φτωχότερους.

Ένα «πράσινο» μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί σήμερα μονόδρομο.

Η αποτύπωση των κλιματικών στόχων της Συνθήκης των Παρισίων του 2015 – η επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και η μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικού άνθρακα για το 2050 – θα υποχρεώσει όλους τους τομείς σε δομικό μετασχηματισμό.

Για την Αριστερά και τις προοδευτικές δυνάμεις η πράσινη μετάβαση στο νέο ενεργειακό και οικονομικό υπόδειγμα μπορεί και πρέπει να γίνει με όρους Ενεργειακής Δημοκρατίας, που διασφαλίζει τη δικαιοσύνη και τη συμμετοχή των πολλών στην παραγωγή, εξοικονόμηση και την κατανάλωση ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Η Πράσινη Δίκαιη Μετάβαση επιδιώκει να πετύχει τους ενδιάμεσους στόχους του 2030 και τον τελικό του 2050 (μηδενική εκπομπή ρύπων) για την κλιματική αλλαγή, με όρους ενεργειακής δικαιοσύνης, αποφυγής των κοινωνικών αποκλεισμών και της ενεργειακής φτώχειας, καθώς και με συμβολή της μετάβασης στην παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας.

Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν περιορίζεται στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Προϋποθέτει υγιή οικοσυστήματα (δασικά, υγροτοπικά, θαλάσσια, παράκτια) για την ίδια την υποστήριξη της ζωής. Η αδιαμφισβήτητη ανάγκη για την παραγωγική ανασυγκρότηση πρέπει να σχεδιαστεί στη βάση μιας μεγάλης διαβούλευσης της επιστημονικής κοινότητας, πολιτικών δυνάμεων, πολιτών και ιδεολογικών ρευμάτων.

Η κατεύθυνση της αλλαγής του περιβαλλοντικού μοντέλου δεν πρόκειται ούτε για πολιτικά ουδέτερη έννοια, ούτε για κάποιο τεχνοκρατικό θέμα για “ειδικούς”. Τα μέσα και οι σκοποί της αποτελούν πεδίο σύγκρουσης μεταξύ της Συντήρησης και της Προόδου. 

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει μεν πάρει θέση στο πλευρό της συντήρησης,τη συγκαλύπτει υποκριτικά δε. Έτσι πριν από ακριβώς έναν χρόνο, στην πρώτη φάση της πανδημίας, με τη Βουλή να υπολειτουργεί, ψήφισε, έχοντας απέναντί της όλη την αντιπολίτευση και τις οικολογικές οργανώσεις, τον αντι-περιβαλλοντικό νόμο, υπό τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας».

Διαβάστε ακόμη  Τα 19 μέτρα Μητσοτάκη για τον Έβρο

Στην πραγματικότητα διέλυσε το νομικό πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος. Υποβάθμισε και ιδιωτικοποίησε τον περιβαλλοντικό έλεγχο. Έκανε φωτογραφικές ρυθμίσεις υπέρ ημετέρων. Κατάργησε τους Φορείς Προστατευόμενων Περιοχών, ανοίγοντας κερκόπορτα για να γίνουν ακόμη και περιοχές Natura βορά ιδιωτικών συμφερόντων.

Ευνοεί επίσης μια τάση υπερσυγκέντρωσης των ΑΠΕ (από ανεμογεννήτριες μέχρι φωτοβολταϊκά) σε πολύ λίγα χέρια, ακόμη και με συγκαλυμμένο τρόπο και κυρίως με δυνατότητα για εξασφαλισμένη μακροχρόνια υψηλή κερδοφορία.

Υφίστανται θέματα που θα έπρεπε να αποτελούν υψηλή προτεραιότητα και απαιτούν τη λήψη άμεσων μέτρων προς τη σωστή κατεύθυνση (π.χ. πρέπει να προχωρήσει άμεσα το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ, ώστε να τηρούνται αυστηροί όροι ως προς τη χωροθέτηση και τη λειτουργία τους, που να διασφαλίζουν την προστασία της φύσης του περιβάλλοντος και την διατήρηση της παραγωγικής γης). Επίσης το 50% των αδειών ΑΠΕ να κατανέμεται δεσμευτικά σε ενεργειακές κοινότητες, νοικοκυριά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αγρότες (και το υπόλοιπο σε μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις) προκειμένου να ενισχυθεί η ενεργειακή δημοκρατία. Σχεδιάζοντας τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία (κυρίως εγγυοδοσίας μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας) να διασφαλίζεται η πρόσβαση των Ενεργειακών Κοινοτήτων, των ΜμΕ, και των νοικοκυριών σε χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους. Επίσης με προνομιακές ρυθμίσεις διασφαλίζεται η πρόσβαση στα δίκτυα/συνδέσεις.

Η σοβαρότητα της κλιματικής και περιβαλλοντικής κρίσης απαιτεί μια νέα αντίληψη του ριζοσπαστικού ρεαλισμού. Η Αριστερά-Προοδευτικές δυνάμεις εδώ και πολλά χρόνια έχει φέρει στη δημόσια συζήτηση μια πολιτική, προγραμματική, αξιακή πρόταση, στην οποία το περιβάλλον, η κοινωνία και η οικονομία αποτελούν μια συμπαγή αδιαίρετη ενότητα με επίκεντρο τον σύγχρονο άνθρωπο και τις ανάγκες του:

1. Δίκαιη και ομαλή μετάβαση της Ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας στην κλιματική ουδετερότητα με δημόσιο έλεγχο των βασικών ενεργειακών δικτύων και φορέων, με κοινωνική δικαιοσύνη, με πρόληψη και αντιμετώπιση των ανισοτήτων.

2. Εισαγωγή των αρχών της Βιώσιμης Ανάπτυξης και της Κλιματικής Ουδετερότητας σε όλες τις τομεακές πολιτικές και κυρίως στο Αναπτυξιακό και Παραγωγικό Σχέδιο της Ελλάδας. 

3. Αλλαγή του καταναλωτικού και παραγωγικού μοντέλου και πλουραλισμός των σχέσεων παραγωγής με προστασία της εργασίας και του καταναλωτή. 

4. Δημοκρατικός χωρικός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός, ως ομπρέλα πολιτικής για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων με ενσωμάτωση και αξιοποίηση του περιβάλλοντος στην αναπτυξιακή διαδικασία. 

5. Χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός με ψηφιακά εργαλεία γης (γεωχωρικά, κτηματολόγιο, δασικοί χάρτες, αιγιαλός) και κτιρίων για την προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού και αστικού) και διασφάλιση του δικαίου στην αναπτυξιακή διαδικασία.

6. Δικαιότερη φορολογία με μείωση της φοροδιαφυγής και προοδευτική φορολόγηση, που θα ελαφρύνει χαμηλότερες και μεσαίες εισοδηματικές ομάδες.

Για να γίνουν όμως αυτά θα χρειαστεί κυβερνητική αλλαγή!

Μενέλαος Μαλτέζος,

Οικονομολόγος, 

Μέλος Κεντρικής Διοίκησης. Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος

Εκπρόσωπος Προοδευτικών Οικονομολόγων Ελλάδας

Πηγή : tvxs