Τέσσερις αυτοκτονίες αξιωματικών και στρατιωτών έχει καταγράψει ο Μη Κυβερνητικός Οργανισμός «Κλίμακα», μόνο για το πρώτο εξάμηνο του 2018, ενώ περισσότερες από οκτώ αυτοκτονίες είχαν καταγραφεί το 2017, με κάποιες από αυτές να αφορούν και στρατιώτες που υπηρετούσαν σε μονάδες του Έβρου. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, οι απόπειρες αυτοκτονίας μέσα στα στρατόπεδα, είναι πολύ περισσότερες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την προ λίγων μηνών καταγγελία για απόπειρα αυτοκτονίας με ξιφολόγχη (!) ενός στρατιωτικού σε μονάδα του νομού μας.
Εντωμεταξύ, πριν από λίγες μέρες, στις 17/1, το Γενικό Επιτελείο Στρατού παρουσίασε τον απολογισμό του Γραφείου Στήριξης Οπλιτών για το έτος 2018. Το βράδυ της ίδιας μέρας, υπήρξε νέα απόπειρα αυτοκτονίας φαντάρου. Σύμφωνα με το Δίκτυο Ελευθέρων Φαντάρων ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ, «η απόπειρα αυτοκτονίας νεαρού φαντάρου σημειώθηκε στο 647 ΜΚ ΤΠ, στο Λιτόχωρο… Ο φαντάρος που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, σε 50 μέρες απολυόταν».
Φυσικά, δεν ήταν η πρώτη απόπειρα αυτοχειρίας που σημειώθηκε στον Ελληνικό Στρατό. Στο πλαίσιο εφαρμογής του άρθρου 20, Νόμου 4163/2016, από τις 17 Φεβρουαρίου 2016 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Γραφείο Στήριξης Οπλιτών του ΓΕΣ, ενώ όπως λέει το ΓΕΣ συστάθηκε με σκοπό α) την παροχή συναισθηματικής / ψυχολογικής στήριξης μέσα από τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας και β) την καταγραφή και αξιολόγηση τηλεφωνικών ή εγγράφων καταγγελιών-παραπόνων οπλιτών. Σύμφωνα όμως με τον ΣΠΑΡΤΑΚΟ, «Η διαφήμιση του έργου του Γραφείου Στήριξης ήταν μια κίνηση που εντάσσεται στον ακήρυκτο πόλεμο εντυπώσεων και στην επιχείρηση δημοσίων σχέσεων εν όψει των κρίσεων (αξιολογήσεων)».
Το ΓΕΣ δεν ανακοινώνει τις απόπειρες αυτοκτονίες των στρατευμένων, είτε αυτές αφορούν μόνιμα στελέχη του Στρατού, είτε οπλίτες που υπηρετούν την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία. Ανακοινώνει μόνο τις αυτοκτονίες στις οποίες ο φαντάρος τελικά «πετυχαίνει» την αυτοχειρία. Όπως αναφέρει ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ, αυτό συμβαίνει ακριβώς για να μείνει στην αφάνεια το ήδη αθέατο πρόβλημα των αυτοκτονιών στον Στρατό, για να μην αντιμετωπιστούν οι ευθύνες και τα προβλήματα που ωθούν σε αυτοκτονίες, νέα παιδιά που εκτελούν υποχρεωτικά τη στρατιωτική τους θητεία, όπως οι εξαντλητικές και ατελείωτες υπηρεσίες, οι προσβολές, τα καψώνια, η επιθετική συμπεριφορά στελεχών, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής: κοριοί στους θαλάμους, κατσαρίδες στα μαγειρεία, έλλειψη στον ρουχισμό, στο νερό, θέρμανση, ακόμα και ανοιχτή δράση φασιστών.
Η ψυχολογία του στρατιώτη
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσεται και άλλος ένας παράγοντας επικινδυνότητας. Όπως αναφέρεται σε σχετική έρευνα που έγινε παλιότερα σε πέντε κέντρα νεοσυλλέκτων της Πελοποννήσου, από τον ψυχίατρο Ορέστη Γιωτάκο, ένας σημαντικός αριθμός νεοσυλλέκτων (περίπου το ένα πέμπτο) δήλωσαν ότι αισθάνθηκαν για πρώτη φορά, ενώ υπηρετούσαν, ότι «η ζωή δεν έχει κανένα νόημα». Επίσης, ποσοστά 6,4%, 5,4%, και 1,9% αποτελούσαν «νέα περιστατικά» για τις ερωτήσεις που σχετίζονταν αντίστοιχα με τις «ευχές θανάτου», τις «αυτοκτονικές σκέψεις» και τις «απόπειρες αυτοκτονίας».
Όπως τονίζει ο αναγνωρισμένος Μη Κυβερνητικός Οργανισμός ΚΛΙΜΑΚΑ, «μετά από περιστατικά αυτοκτονίας, κρίνεται σκόπιμη η διεξαγωγή ψυχολογικών αυτοψιών προκειμένου όχι μόνο να υποστηριχθούν οι οικογένειες, οι οικείοι και το στρατιωτικό (και μη) περιβάλλον του αυτόχειρα, αλλά να αναδειχθούν εκείνες οι ελλείψεις, αδυναμίες ή παρεμβάσεις, η αντιμετώπιση και υπολοποίηση των οποίων θα μπορούσαν να λειτουργήσουν προληπτικά», λέει ο συγκεκριμένος φορέας. Τα περιστατικά όμως αποκρύπτονται επιμελώς, με αποτέλεσμα να μην γίνεται καμιά προσπάθεια πρόληψης της αυτοκτονικότητας.
Ένας δεύτερος άξονας άμεσης παρέμβασης που εμφαίνεται, για ακόμη μια φορά, από τις αυτοκτονίες εντός των στρατοπέδων είναι η ανυπαρξία έστω και των ελάχιστων μέτρων και προδιαγραφών προφύλαξης και ασφάλειας, όπως για παράδειγμα η υποκατάσταση της σκοπιάς από κάμερες, όπως αντίστοιχα συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη. Στην Ελλάδα οι φαντάροι, παρά την προηγμένη τεχνολογία, είναι ακόμη υποχρεωμένοι να φυλάνε ανούσιες σκοπιές κρατώντας όπλο μόλις στα 18 τους χρόνια, περίοδο που ακόμη βρίσκονται στη μετεφηβεία ή την εφηβεία.
Γραμμή παρέμβασης
«Στο 1018 (Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία), έχουμε δεχθεί αρκετές κλήσεις στρατευσίμων, κυρίως, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία. Το 95% των στρατευσίμων που αυτοκτονούν έχουν δώσει προειδοποιητικά σημάδια. Η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός, και μπορεί να προληφθεί. Σε αυτήν τη βάση, χωρίς κόστος, αλλά με σαφή συναίσθηση της ευθύνης των ειδικών, των αρχών, και τελικά, της κοινωνίας, απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για την υλοποίηση ουσιαστικών παρεμβάσεων προστασίας της ανθρώπινης ζωής», αναφέρει η ΚΛΙΜΑΚΑ.
Αυτό που προτείνει ο συγκεκριμένος φορέας, ο οποίος έχει εκδώσει και δύο εγχειρίδια για την πρόληψη της αυτοκτονικότητας στον Στρατό είναι η άμεση επικαιροποίηση του πλαισίου ψυχιατρικής και ψυχολογικής αξιολόγησης των στελεχών του Στρατού και των στρατευσίμων, καθώς και η επανάληψη των σχετικών διαδικασιών ανά τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι διαθέτουν έναν ικανοποιητικό βαθμό ψυχικής σταθερότητας και ανθεκτικότητας.
Παράλληλα, εξηγεί πως υπάρχει επιτακτική ανάγκη για διεύρυνση και πλήρη αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης με μια ισότιμη εναλλακτική κοινωνική υπηρεσία, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, χωρίς περιορισμούς και εμπόδια. Αυτό το πλαίσιο συνεχίζει να παραμένει τιμωρητικό στην Ελλάδα .
(με στοιχεία από vice.gr)
