Αφιέρωμα: Το κίνημα του Βασιλιά κατά της χούντας και η φυγή Ζαλοχώρη από τον Έβρο στην Τουρκία

Μετά την εδραίωση της χούντας των συνταγματαρχών το 1967, ο βασιλιάς επιχείρησε να κάνει το δικό του κίνημα και με τη βοήθεια πιστών στρατιωτικών να απομακρύνει τους συνταγματάρχες. Στην εξέλιξη αυτής της υπόθεσης υπήρχε ένα συμβάν που με αφορμή τα γεγονότα με τους 8 πραξικοπηματίες που έφτασαν από την Τουρκία στην Αλεξανδρούπολη, σε πολλούς ήρθε στο μυαλό η ιστορία του Υποστράτηγου Ζαλοχώρη, που ενώ υποστήριζε το κίνημα του βασιλιά, όταν διέκρινε ότι δεν υπάρχουν ελπίδες διέφυγε στην Τουρκία και από εκεί φυγαδεύτηκε στην Ιταλία όπου ζήτησε άσυλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Τούρκοι δεν εμπόδισαν τον υποστράτηγο να διαφύγει.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙ-ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΣΥΝΤΟΜΙΑ

Το στρατηγικό σχέδιο ″Ωμέγα″, όπως το είχε αποκαλέσει συνθηματικά ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, ήταν η πρώτη σοβαρή αντιστασιακή εκδήλωση κατά της Χούντας των συνταγματαρχών και σκοπό είχε να αποδείξει  εμπράκτως ότι ο Βασιλεύς δεν είχε ευλογήσει την Χούντα, δεν ταυτιζόταν μαζί της αλλά και ούτε στήριζαν το καθεστώς όλοι οι αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο Βασιλεύς περνούσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στο Τατόι, υπό καθεστώς διαρκούς παρακολούθησης των ενεργειών του από όργανα του καθεστώτος και σχεδίαζε το δικό του “αντικίνημα”.  Στις 13 Δεκεμβρίου 1967 ο βασιλιάς προσπάθησε πράγματι να αποκαταστήσει την “συνταγματική τάξη”. Ο Κωνσταντίνος τήρησε μία στάση σιωπηρής δυσαρέσκειας, η οποία υπέκρυπτε την άρνηση πολιτικής αλλά και κοινωνικής νομιμοποίησης του στρατιωτικού καθεστώτος. Η Δυναστεία και η Χούντα ήταν δύο διαφορετικοί κόσμοι, και η σύγκρουση ήταν ζήτημα χρόνου.

Τον σχεδιασμό της ενέργειας έκανε ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Δόβας, ήρωας του Ελληνοϊταλικού πόλεμου και αρχηγός του στρατιωτικού Οίκου του Βασιλιά. Στην ενέργεια προσχώρησε το σύνολο της ανώτατης ηγεσίας της αεροπορίας (αντιπτέραρχος Αντωνάκος) και ναυτικού στόλου (αντιναύαρχος Ιπποκράτης Δέδες), ενώ από το πεζικό οι σημαντικότεροι ήταν ο αντιστράτηγος Γ. Περίδης διοικητής του Γ′ Σώματος στρατού, ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Κόλλιας διοικητής της στρατιάς στην Λάρισα, ο υποστράτηγος Κεχαγιάς διοικητής μεραρχίας στην Καβάλα, ο υποστράτηγος Ιωάννης Μανέττας, οι ταξίαρχοι Έρσελμαν (διοικητής της 20ης μεραρχίας τεθωρακισμένων στην Κομοτηνή) και Βιδάλης, ο υποστράτηγος Ζαλοχώρης διοικητής της 99ης μεραρχίας στον Έβρο και πολλοί άλλοι ανώτατοι επιτελικοί αξιωματικοί.

Το σχέδιο που είχε εκπονηθεί προέβλεπε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τις πιστές στον Βασιλιά μηχανοκίνητες στρατιωτικές μονάδες ώστε να μεταβεί σ′ αυτήν ο Κωνσταντίνος. Στις 11 το πρωί θα διακόπτονταν όλες οι επικοινωνίες του Στρατού και της Βορείου Ελλάδος, ενώ στις 12 θα αποκόπτονταν οι δίοδοι Βορείου και Νοτίου Ελλάδος με την αποστολή τμημάτων Στρατού από την Λάρισα και τις Θερμοπύλες. Δηλαδή προβλεπόταν το κλείσιμο των Τεμπών και η υπεράσπιση της Λαμίας από την στρατιά στην Λάρισα. Έπειτα, η ορκωμοσία νέας κυβέρνησης από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.

Το Χρονικό

Στις 9.30 το πρωί, της 13ης Δεκεμβρίου, έφτασε στο Τατόι με τις αποσκευές του ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κόλλιας, ο οποίος δεν γνώριζε τίποτε για το αντικίνημα και ενημερώθηκε τελευταία στιγμή. Στις 9.50 π.μ., ο Αρχηγός της Αεροπορίας Πτέραρχος Αντωνάκος, πέταξε στη Λάρισα για να αναλάβει τη διοίκηση της μοίρας που στάθμευε εκεί και να κάνει επαφή με το Στρατηγό Κόλλια, Διοικητή τη Α′ Στρατιάς που επρόκειτο να συμμετάσχει στο βασιλικό Αντικίνημα.

Στις 10.20 π.μ. δίνεται το σύνθημα της αναχώρησης από το Τατόι.  Ο Βασιλιάς  Κωνσταντίνος με στρατιωτική στολή, η βασίλισσα Άννα Μαρία, έγκυος τότε, η Πριγκίπισσα Ειρήνη, η μικρή Αλεξία, μόλις δυόμισι ετών, και το βρέφος διάδοχος Παύλος μερικών μηνών με την βασιλομήτωρ Φρειδερίκη,  ο πρωθυπουργός Κ. Κόλλιας, ο Αυλάρχης Λεωνίδας Παπάγος, ο Στρατηγός Δόβας, δύο νοσοκόμες, και δύο υπηρέτες απογειώνονται  από το αεροδρόμιο Τατοΐου, με κατεύθυνση την Καβάλα που θα γινόταν και το Αρχηγείο του.

Ενώ βρισκόταν ο Βασιλιάς καθ′ οδό προς τη Καβάλα, ο Στρατηγός Μανέττας επισκέφθηκε τον Αρχηγό του ΓΕΕΘΑ Οδυσσέα Αγγελή και του έδειξε μια επιστολή του Βασιλιά, που έδινε τη διαταγή παράδοσης της διοίκησης στον Μανέττα. Ο Μανέττας ούτε καν οπλοφορούσε και έτσι ο Αγγελής τον έθεσε υπό κράτηση. Αμέσως έδωσε το σήμα γενικού συναγερμού και ζήτησε από τις Ένοπλες Δυνάμεις να μείνουν πιστές στο Καθεστώς. Οι επικοινωνίες με τις στρατιωτικές μονάδες της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας είχαν αποκοπεί. Η Χούντα, που ανησύχησε μ΄ αυτό, αντέδρασε με ταχύτητα στην περιοχή της Αττικής. Μονάδες τανκς περικύκλωσαν τα αεροδρόμια Τανάγρας και Ελευσίνας, το Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών και το κτίριο της Βουλής.

Ο Βασιλιάς έφθασε στην Καβάλα στις 11.30 π.μ. και στις 12 η βασιλική οικογένεια καταφθάνει στο κεντρικό ξενοδοχείο «Αστήρ» της πόλης. Οι στρατιωτικές μονάδες που στάθμευαν εκεί προσχώρησαν αμέσως στο Αντικίνημα. Στη Λάρισα, ο Βασιλιάς είχε επιτυχία στην αρχή, αλλά στη Θεσσαλονίκη τα πράγματα δεν πήγαν καθόλου καλά. Ο Αντιστράτηγος Λιαράκος, πιστός στο Βασιλιά, πήρε στα χέρια του τη διοίκηση των Βασιλικών Δυνάμεων στη περιοχή της Θεσσαλονίκης, δεν μπόρεσε όμως να καταλάβει το Ραδιοφωνικό Σταθμό Θεσσαλονίκης που παρέμεινε κάτω από τον έλεγχο του Ταξίαρχου Πατίλη. Έτσι, η Θεσσαλονίκη μετέδωσε το μήνυμα της Χούντας το οποίο έδινε την εντύπωση, στην Αθήνα και αλλού, πως το Κίνημα του Βασιλιά απέτυχε στη Βόρεια Ελλάδα. Το Διάγγελμα του Βασιλιά μεταδόθηκε επανειλημμένως από τον τοπικό ραδιοσταθμό της Καβάλας τον τοπικό της Κομοτηνής ένα μικρό Ρ/σ στην Λάρισα και στον τοπικό της Ορεστιάδος. Στη συνέχεια ο Πατίλης κατόρθωσε να συλλάβει το Λιαράκο και να αναλάβει τη διοίκηση της Γ′ Σώματος Στρατού.

Στις δύο το απόγευμα, δύο αεριωθούμενα που ανήκαν στις δυνάμεις του Βασιλιά, πέταξαν πάνω από την Αθήνα και σκόρπισαν αντίγραφα του Διαγγέλματος του Βασιλιά.

Στις 4.00 το απόγευμα, ο Βασιλιάς φεύγει με ελικόπτερο για την Κομοτηνή όπου θα συναντήσει το Στρατηγό Περίδη. Μόλις έφθασε, πληροφορήθηκε πως ο Στρατηγός Κόλλιας είχε κιόλας συλληφθεί από νεότερους αξιωματικούς που ήταν πιστοί στη Χούντα. Στεναχωρημένος γύρισε στη Καβάλα όπου εκεί τα πράγματα είχαν πάρει τροπή προς το χειρότερο. Ο Στρατηγός Περίδης και ο Ταξίαρχος Έρσελμαν είχαν επίσης συλληφθεί από νεώτερους αξιωματικούς ενώ ο Υποστράτηγος Ζαλοχώρης είχε διαφύγει περνώντας τα σύνορα στην Τουρκία. Η ΙΧ Μεραρχία της Καβάλας τέθηκε κάτω από τις διαταγές της Χούντας.

Τα άλλα δυο Όπλα, το Βασιλικό Ναυτικό και η Βασιλική Αεροπορία ήταν ακόμη πιστά στον Βασιλιά, μα ο Βασιλεύς δεν ήξερε πως να τα χρησιμοποιήσει. Ο άμεσος κύκλος του και μερικοί σύμβουλοί του, τον συμβούλεψαν να αποφύγει κάθε πράξη που θα κατέληγε σε αιματοχυσία και την αποδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων σε περίοδο κρίσης με την Τουρκία.

Πηγές και πληροφορίες:

wikipedia

thehistoryofgreece

royalchronicles.gr