Άρθρο του Θανάση Μανανά
«Η δημοσιογραφία είναι μία χειρόνακτος εργασία όμοια με το σκάψιμο. Και είναι διότι από πριν δεν γνωρίζεις τι θα βρεις σκάβοντας. Με τι θα βρεθείς αντιμέτωπος.»
Ο Ρένος Αποστολίδης και ο Αντώνης Καρκαγιάννης ήταν δυο άνθρωποι που τίμησαν το λειτούργημα της δημοσιογραφίας, καθένας από το δικό του μετερίζι. Στις 04/01/1997 είχανε στην διαθέση τους τον τηλεοπτικό χρόνο και την ευκαιρία, μέσα από την συχνότητα του καναλιού 5 να συζητήσουν για το μέλλον του έντυπου τύπου που τότε δοκιμάστηκε σκληρά, καθώς για το μέλλον της δημοσιογραφίας, υπο την ευρεία έννοια της λέξης «δημοσιογραφία».
Λίγα λόγια για τους δύο ομιλούντες της συνέντευξης.
Ο Ρένος Αποστολίδης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924, υπήρξε δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες, διευθυντής της Εγκυκλοπαιδείας του εκδοτικού οίκου Πυρσός, διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης (1945–1959) και δημιουργός της πρώτης Ανθολογίας Ποίησης και Διηγήματος. Συμμετείχε στην απαγορευμένη από την κυβέρνηση Παπανδρέου πορεία στις 3 Δεκέμβρη του 1944 με τους οπαδούς του ΕΑΜ, την έναρξη των Δεκεμβριανών. Μετά την στρατιωτική του θητεία δημοσίευσε την Πυραμίδα 67, ένα αυθεντικό κείμενο για τον Εμφύλιο Πόλεμο. Το 1952 ίδρυσε με τον πατέρα του το περιοδικό Τα Νέα Ελληνικά, από τις σελίδες του οποίου άσκησε έντονη κριτική «εναντίον του πολιτικού και λογοτεχνικού κατεστημένου», και ιδιαιτέρως κατά της «Γενιάς του ’30», καταλογίζοντας σε αυτήν «πνευματική και ηθική ανεπάρκεια».
Ο Αντώνης Καρκαγιάννης, υπήρξε γόνος εύπορης οικογένειας από την Λάρισα. Το 1951 έγινε δεκτός στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως δύο χρόνια αργότερα διέκοψε τις σπουδές του στην Νομική και δεν τις τελείωσε ποτέ εξαιτίας της εμπλοκής του στις δυναμικές διαδηλώσεις της εποχής για το Κυπριακό, και της ενασχόλησής του με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Για το τελευταίο, συμμετείχε στην έκδοση της παράνομης Νέας Γενιάς (περιοδικό της ΕΠΟΝ) και του παράνομου Ριζοσπάστη. Από το 1953 έως το 1973, φυλακίστηκε και εκτοπίσθηκε λόγω των πολιτικών του ιδεών τον καιρό της δικτατορίας. Tο 1983 προσελήφθη ως συντάκτης ύλης στην εφημερίδα Η Καθημερινή. Κατόπιν συνέχισε στην ίδια εφημερίδα ως αρχισυντάκτης, διευθυντής σύνταξης και εκδότης.
Σε αυτήν την συνέντευξη ο Ρένος Αποστολίδης και ο Αντώνης Καρακγιάννης, παραθέτουν τους προβληματισμούς τους αναφορικά με το μέλλον της δημοσιογραφίας καθώς και την μεγάλη κρίση που βιώνε εκείνα τα χρόνια ο έντυπος τύπος. Καταδεικνύοντας εκείνη την εποχή, τις πελατειακές σχέσεις των πολιτικών παρατάξεων με τα ΜΜΕ. Πελατειακές σχέσεις που δυστυχώς κληροδοτήθηκαν στο σήμερα και διαρυγνύουν τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας μας.
Ο Ρένος Αποστολίδης αναφερόμενος στα ΜΜΕ και τις πελατειακές σχέσεις που αναπτύσουν διαχρονικά με τις εκάστοτε πολιτικές παρατάξεις είχε πει πως: «Όταν ένα συμπολιτευόμενο ή αντίστοιχα ένα αντιπολιτευόμενο ΜΜΕ επιχειρήσει να ασκήσει κριτική το κάνει μονομερώς ασκώντας κριτική μόνο στους αντιπάλους της κυβέρνησης ή της αντιπολίτευσης. Γιατί τα ΜΜΕ στηρίζονται στην κομματική πελατεία τους. Είναι όμως τόσο κομματική αυτή η πελατεία τους, όσο ισχυρίζονται οι ηγεσίες των κομμάτων ότι είναι οι οπαδοί τους;; Υπάρχουν πολιτικά κόμματα. Είτε η κυβέρνηση, είτε η αντιπολίτευση, βγαίνει και διατυπώνει τις θέσεις της. Αυτό το όποιο λέγεται είναι όμως πράγματι αυτό που εβρίσκεται στο μυαλό του οπαδών της ή αυτό που η ηγεσία θέλει να φυτεύει και ότι τάχα υπάρχει αποκλειστικά και μόνο εις στο μυαλό των οπαδών της;; Και αν όντως ένα μέσο δημοσιογραφεί με ορθό τρόπο. Δεν θα έπρεπε να εκφράζει και την αντίθετη άποψη;;»
Αν δεν το πράξεις;; Μπορείς να ισχυριστείς ότι η δημοσιογραφία που ασκείς, είναι αντικειμενική και αμερόληπτη;;
Αναφορικά με την παρακμή του έντυπου τύπου, κατά τους δύο ομιλούντες η μεταστροφή που συνέβη τότε από τον έντυπο τύπο σε αυτόν του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης συνέβη επειδή υπήρχε έντονο πρόβλημα στο περιεχόμενο του έντυπου τύπου. ΜΜΕ που χρησιμοποιούν την ρωμαλαία δύναμη των αισθήσεων του ανθρώπου προσεγγίζουν τον άνθρωπο με αμεσότερο τρόπο. «Μία εικόνα ίσον χίλιες λέξεις» και όταν αυτή η εικόνα, δεν είναι στατική αλλά χρησιμοποιεί την δύναμη του ήχου, με διαδραστικό τρόπο, τότε γίνεται ένα σημαντικό όπλο πληροφόρησης και ενημέρωσης. Φυσικά κατά πολλούς σήμερα, αυτός ο τρόπος ενημέρωσης έχει μετατραπεί σε μία εντελώς παρωχυμένη μορφή πληροφόρησης, που κατακερματίζει την είδηση.
Ο Αντώνης Καρκαγιάννης είχε τονίσει πως στην προσπάθεια να συγκριθούμε με την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, μειώσαμε την έκταση των κειμένων μας, χάνοντας από αυτό στην δομή του περιεχομένου των κειμένων μας.
Σύμφωνα με όσα είχε πει τότε ο Αντώνης Καρκαγιάννης στον Ρένο Αποστολίδη «Ο έντυπος τύπος θα ανακάμψει και θα βιώσει καλύτερες μέρες και θα επιστρέψει στην παλαιά του αίγλη, όταν ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με το κείμενο το ίδιο. Αν ανοίξουμε δίαυλο στην σκέψη των πολιτών. Γιατί σε όλους τους τομείς έως τώρα στον έντυπο τύπο απουσιάζει το κριτικό κείμενο. Το κριτικό πολιτικό κείμενο».
Πράγματι η έλλειψη περιεχομένου σε ένα οποιοδήποτε ΜΜΕ και η απουσία κριτικού πολιτικού κειμένου – λόγου, τείνει να οδηγεί στην παρακμή του. Ωστόσο η σημερινή παρακμή του έντυπου τύπου δεν σχετίζεται με την απουσία περιεχομένου του.
Η σημερινή παρακμή του έντυπου τύπου, οφείλεται στην άνοδο των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής επικοινωνίας, που έχουν αντικαταστήσει την επαφή με το φρεσκο – τυπωμένο χαρτί.
Αν συγκρίνει κάποιος σήμερα την τηλεόραση και το ραδιόφωνο ως ΜΜΕ με την δυναμική άνοδο των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής επικοινωνίας, αντιλαμβάνεται πως τα Ηλεκτρονικά ΜΜΕ με την βοήθεια των Κοινωνικών Δικτύων, αποτελούν τον τρόπο ενημέρωσης του μέλλοντος καθώς αποτελούν μία ενιαία πολλαπλή οντότητα και απειλούν ολοένα και περισσότερο τους παραδοσιακούς τρόπους ενημέρωσης. Παρόλο που η τηλεόραση και το ραδιόφωνο δημιουργούν μία αμεσότητα με τον δέκτη.
Και μολονότι δεν έχει υπάρξει έως σήμερα, μία ολιστική μεταστροφή των πολιτών στα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Αυτή η άνοδος δημιουργεί νέες τάσεις, στον τομέα της ενημέρωσης.
Οι περισσότεροι νέοι σήμερα χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα μαζικής επικοινωνίας καθώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού έχουν αποστραφεί την τηλεόραση ως μέσο ενημέρωσης, θεωρώντας πως απουσιάζει από αυτήν η αληθής και έντιμη μεταφορά της είδησης.
Υπενθυμίζεται πως προσφάτως αποκαλύφθηκε ότι η Ελλάδα, κατρακύλησε 38 ολόκληρες μονάδες και βρίσκεται αυτή την στιγμή στην 108η θέση αναφορικά με την ελευθερία του τύπου.
Οι εποχές λοιπόν αλλάζουν και μέσω αυτής της εναλλαγής των εποχών, οι ανάγκες του ανθρώπου για μία ορθή και ποιοτική ενημέρωση διευρύνονται. Σημασία τελικά έχει το «μέσον της ενημέρωσης» ή η ίδια η ποιότητα της ενημέρωσης;; Αν από αυτήν την ενημέρωση απουσιάζει η εντιμότητα και η αλήθεια αυτή η ενημέρωση μπορεί να είναι χρήσιμη για τον πολίτη μιας χώρας;;
Αν διαρκώς ο πολίτης γίνεται το άθυρμα στα περίτεχνα χέρια μιας πολιτικής ελίτ που ελέγχει και κατευθύνει τον τρόπο ενημέρωσης του, μέσω των πελατειακών σχέσεων που δημιουργεί με τα ΜΜΕ. Αυτός ο πολίτης μπορεί να πιστέψει και να ελπίζει κάποια στιγμή σε μια ουσιαστική και αληθή ελευθεροτυπία;;
